Joker 2019

 

Joker 2019



Εξετάζοντας το μύθο του «Joker» από ένα αμιγώς κοινωνικό πρίσμα, το νέο φιλμ του Τοντ Φίλιπς προσφέρει ένα τρυφερό αλλά και τρομακτικό πορτρέτο.

Βασισμένος σε μια πρωτότυπη ανάγνωση του χαρακτήρα, ο Αρθουρ Φλεκ της ταινίας δεν είναι ένας εκ φύσεως παρανοϊκός κακός αλλά το δημιούργημα μιας κοινωνίας που δε δίνει την ίδια σημασία σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, που υποβιβάζει και υπονομεύει τους μη προνομιούχους, αντιμετωπίζοντας τους σαν σκουπίδια και που με τρομακτική ευκολία στιγματίζει όσους και όσα δεν μπορεί να κατηγοριοποιήσει σε εύκολα ορισμένα κουτιά.

Η εικόνα της πόλης που εξελίσσεται η πλοκή (Gotham City), η χωρική της διάρθρωση, οι παρηκμασμένες γειτονιές της, τα πολυτελή κτίρια, οι απεργίες, τα σκουπίδια της, τα golden boys , η διάχυτη βία της, η εγκατάλειψη των «τρελών» και των «ανάξιων»– καθορίζεται από έναν βαθύ ταξικό διαχωρισμό' μεταξύ πλούσιων και φτωχών, αστών και προλετάριων, των πάνω και των κάτω. Όλα αυτά τα δομικά μέρη του φιλμ στοιχειοθετούν έναν σκληρό, επιθετικό κόσμο.
Μάλιστα, δεν είναι απλά «ταξική» η κοινωνία του Gotham αλλά καπιταλιστική, αφού (όπως γίνεται σαφές στη δήλωση του Wayne περί επιτυχημένων και αποτυχημένων που παίρνουν ό,τι τους αναλογεί) μήτρα και μέτρο όλων των ταξικών διαχωρισμών που σκιαγραφεί η ταινία είναι το πόσο αξίζει ο καθένας σε μια κοινωνία-αγορά.

Οι ψυχαναλυτικές και ψυχιατρικές προσεγγίσεις που έχουν ακουστεί για την ταινία, φαίνεται να αγνοούν ίσως την πιο σημαντική σκηνή της ταινίας, που αποδεικνύει ότι η «τρέλα» του Τζόκερ είναι αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών: τη στιγμή που μια κοινωνική λειτουργός ανακοινώνει στον ήρωα ότι κόβονται τα δημόσια προγράμματα ψυχικής υγείας, χάρη στα οποία λάμβανε τα φάρμακά του και μπορούσε να επισκέπτεται γιατρούς.
Βέβαια, η συγκεκριμένη κοινωνική λειτουργός κάνει στερεότυπα και μηχανικά τη δουλειά της, αδυνατεί να ακούσει τον άνθρωπο που έχει απέναντί της και απλά μεσολαβεί, γραφειοκρατικά, για να παίρνει τα φάρμακά του. Ωστόσο, και αυτή η πενιχρή βοήθεια παύει να υπάρχει γιατί καταργείται η υπηρεσία της.
Δεν πρόκειται για ένα σεναριακό εύρημα που διευκολύνει την πλοκή. Η σχετική απόφαση ελήφθη πραγματικά το 1988 από τον πρόεδρο Ρίγκαν ο οποίος ψαλίδισε τα ομοσπονδιακά προγράμματα ψυχικής υγείας κατά 25% πετώντας κυριολεκτικά στον δρόμο χιλιάδες ανθρώπους που έβρισκαν καταφύγιο και προστασία σε κρατικές δομές. Πολλοί από αυτούς κατέληξαν σύντομα σε φυλακές, ακριβώς τη στιγμή που ο Ρίγκαν δημιουργούσε τη βιομηχανία ιδιωτικών σωφρονιστικών καταστημάτων. Το νεοφιλελεύθερο κράτος δημιουργούσε ταυτόχρονα την προσφορά και τη ζήτηση κρατουμένων, προς όφελος του ιδιωτικού τομέα.

Στην ένταση αυτή που ορίζει το γίγνεσθαι του Arthur Fleck σε Joker, και που η ταινία αποτυπώνει ως ένταση μεταξύ (ψυχωτικού) εγκληματία και (πολιτικού) εξεγερμένου, ίσως βρίσκεται το πλέον ριζοσπαστικό στοιχείο της ταινίας, ότι η πορεία προς την παράνοια και την αδικία μπορεί συγχρόνως να γίνει δίοδος προς μια κοινωνική χειραφέτηση.

Τέλος, η ταινία ταιριάζει απόλυτα σε εκείνους τους ανθρώπους που δεν κατάφεραν ποτέ να πάνε να την δούνε, σε εκείνους που ούτε καν μάθανε για αυτή, σε εκείνους που ίσως δεν θα τους επέτρεπαν από τα ταμεία να πάρουν εισιτήριο ή θα τους πετούσαν έξω οι σεκιουρητάδες επειδή θα δημιουργούσαν πρόβλημα ή δεν είχαν να πληρώσουν το αντίτιμο.



Πατήστε εδω
ή
εδω